​            Nhằm định hướng công tác thanh tra 2018, Thanh tra Chính phủ đã có buổi làm việc với Thanh tra tỉnh Đồng Nai để đưa ra các giải pháp nhằm hạn chế xử lý chồng chéo trong công tác thanh tra giữa các Bộ, ngành và Kiểm toán Nhà nước. Sau đây tôi xin giới thiệu một số nội dung về thực trạng xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán thời gian qua và kiến nghị với Thanh tra Chính phủ giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra trong thời gian tới, cụ thể:

1. Thực trạng chồng chéo trong hoạt động thanh tra:

Công tác thanh tra của ngành thanh tra Đồng Nai trong thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực, các cơ quan thanh tra đã chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch; xác định đối tượng thanh tra tập trung hơn, triển khai kịp thời hơn; việc chỉ đạo, điều hành hoạt động thanh tra sâu sát, cụ thể, phân công trách nhiệm rõ ràng; việc điều phối kế hoạch thanh tra chủ động và tạo được sự hợp lực, bước đầu đã khắc phục tình trạng chồng chéo. Nội dung thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, có nhiều cuộc thanh tra theo chuyên ngành, chuyên đề; qua thanh tra đã phát hiện nhiều vi phạm, kiến nghị xử lý rõ ràng, có tính khả thi; kết quả các cuộc thanh tra đã được đối tượng thanh tra nhất trí, dư luận đồng tình, ủng hộ. Từ đó đã góp phần tích cực cho việc phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời các tiêu cực, tham nhũng, thu hồi nhiều tiền, đất đai, tài sản về cho Nhà nước và nhân dân, khắc phục thiệt hại, chấn chỉnh công tác quản lý Nhà nước và hoàn thiện thể chế trên nhiều lĩnh vực.

Bên cạnh đó, công tác thanh tra vẫn còn những hạn chế, bất cập, đặc biệt là vấn đề chồng chéo trong hoạt động thanh tra, giữa thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành do chưa có sự phân định rõ ràng. Từ năm 2010, Luật thanh tra (Điều 22) quy định thẩm quyền chủ trì xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra cho Chánh thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thì vấn đề chồng chéo khi xây dựng kế hoạch thanh tra trong ngành thanh tra Đồng Nai đã có sự chuyển biến tích cực. Trước khi xây dựng kế hoạch, các phòng Nghiệp vụ tiến hành khảo sát những nội dung dự kiến tại các sở, ngành, địa bàn được phân công theo dõi quản lý nhà nước; trường hợp có sự trùng hợp, sẽ được thảo luận lựa chọn, loại trừ chồng chéo. Đồng thời, có văn bản hướng dẫn thanh tra các sở, ngành, thanh tra các huyện, thị xã Long Khánh và thành phố Biên Hoà về định hướng của ngành và xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra gửi Thanh tra tỉnh để xử lý chồng chéo theo quy định......Với cách làm đó, việc chồng chéo nội dung, đối tượng trong kế hoạch thanh tra đã được giảm hẳn.

Sau khi Thanh tra Chính phủ ban hành Thông tư 01/2014/TT-TTCP ngày 23/4/2014 quy định xây dựng, phê duyệt định hướng chương trình, kế hoạch thanh tra; đây là cơ sở pháp lý quan trọng để xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra; trong đó quy định rõ thẩm quyền cơ quan tiếp tục thanh tra khi kế hoạch thanh tra có chồng chéo. Do vậy, việc xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra mới cơ bản được xử lý trong hệ thống ngành thanh tra. Sự chồng chéo giữa Thanh tra nhà nước, Kiểm toán nhà nước và Bộ, ngành khác chưa có chế tài xử lý. Kiểm toán hoạt động theo Luật Kiểm toán, ngoài sự điều chỉnh của Luật Thanh tra; trong trường hợp đó, có thể kế thừa kết quả của nhau tùy theo mục đích của cuộc thanh tra, kiểm toán để xây dựng cuộc thanh tra, kiểm toán đó.

2. Thực trạng xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán:

Từ khi Luật Thanh tra năm 2010 có hiệu lực, trong những năm qua, ngành Thanh tra Đồng Nai đã bám sát chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ, UBND tỉnh để xây dựng, triển khai công tác thanh tra và đạt được nhiều kết quả tích cực, các cuộc thanh tra có trọng tâm, trọng điểm theo đúng định hướng và phù hợp với yêu cầu thực tiễn tại địa phương. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện đã phát sinh một số bất cập, hoạt động thanh tra còn nặng về vụ việc phát hiện sai phạm kinh tế, còn ít kiến nghị góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách quản lý. Một số hoạt động thanh tra ngành, lĩnh vực còn mâu thuẫn, chồng chéo với thanh tra theo cấp hành chính và  giữa các cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực với nhau. Đặc biệt, còn có sự chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra và hoạt động của các thiết chế khác, nhất là Kiểm toán Nhà nước (Năm 2016: 01 đơn vị có 03 cuộc thanh tra; năm 2017: 01 đơn vị có 02 cuộc thanh tra bị trùng lặp với Kế hoạch của Kiểm toán Nhà nước phải điều chỉnh giảm Kế hoạch thanh tra. Đối với thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, năm 2017 có 16 doanh nghiệp bị trùng lặp với kế hoạch thanh tra, kiểm tra của các Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Tài nguyên và Môi trường; Kiểm toán Nhà nước; Tổng cục Hải quan; Tổng cục Thuế).

Tại Điều 22, Luật Thanh tra năm 2010 quy định: “Chánh Thanh tra tỉnh chủ trì xử lý việc chồng chéo về phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra giữa các Thanh tra sở, giữa Thanh tra sở với Thanh tra huyện; chủ trì phối hợp với Chánh Thanh tra bộ xử lý việc chồng chéo về phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra trên địa bàn tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”. Nhưng trên thực tế, Chánh Thanh tra tỉnh chỉ chủ trì xử lý chồng chéo trong xây dựng kế hoạch thanh tra của các Sở, ngành, thanh tra cấp huyện thuộc phạm vi địa phương. Còn đối với Thanh tra bộ, ngành và nhất là Kiểm toán Nhà nước thì rất khó thực hiện vì không có cơ chế phối hợp trong xây dựng kế hoạch, dẫn đến còn tình trạng chồng chéo trong hoạt động thanh, kiểm tra tại địa phương. Các cơ quan thanh tra của địa phương rất bị động và gặp nhiều khó khăn trong xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch thanh tra, hàng năm phải liên tục điều chỉnh kế hoạch để tránh chồng chéo, trùng lặp với hoạt động của kiểm toán nhà nước, thanh tra bộ ngành Trung ương. Điều này làm giảm hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với công tác thanh tra, gây khó khăn cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị là đối tượng thanh tra.

Từ thực tiễn nêu trên, Thanh tra tỉnh Đồng Nai kiến nghị Thanh tra Chính phủ và các cơ quan chức năng, trong thời gian tới cần nghiên cứu phân định rõ thẩm quyền giữa thanh tra các ngành; giữa thanh tra ngành và thanh tra cấp hành chính; giữa cơ quan thanh tra với các cơ quan có thẩm quyền khác trong việc thanh tra, kiểm tra; xây dựng cơ chế phối hợp để hoạt động thanh tra, kiểm tra có tính thống nhất, tránh tình trạng chồng chéo, trùng lặp như hiện nay.

3. Kiến nghị giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra:

Để thực hiện tốt công tác thanh tra, Thanh tra tỉnh tỉnh Đồng Nai kiến nghị với Thanh tra Chính phủ một số giải pháp như sau:

- Xây dựng phần mềm xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm tra để việc thực hiện xử lý chồng chéo hiệu quả hơn.

- Cần xây dựng Quy chế phối hợp giữa Thanh tra Bộ, ngành, địa phương với Kiểm toán các khu vực thuộc Kiểm toán Nhà nước. Quy định rõ thẩm quyền xử lý chồng chéo giữa Thanh tra Nhà nước và Kiểm toán Nhà nước trong hoạt động thanh tra, đặc biệt là thanh tra doanh nghiệp.

- Cần có quy định hoạt động thẩm định dự thảo kết luận thanh tra thành một chế định trong Luật Thanh tra. Nếu Thanh tra Chính phủ chưa ban hành Thông tư quy định về công tác thẩm định dự thảo kết luận thanh tra của tỉnh, huyện thì nên ban hành văn bản hướng dẫn để địa phương, đơn vị thực hiện.  Trong quy định, hướng dẫn về công tác thẩm định dự thảo kết luận thanh tra của tỉnh, huyện cần quy định về tài liệu, thời gian thẩm định; giá trị pháp lý của báo cáo kết quả thẩm định; phương pháp phối hợp trong thẩm định đối với những dự thảo kết luận thanh tra phức tạp; quy định về trách nhiệm của các chủ thể trong việc phối hợp thẩm định; việc tiếp thu, giải trình của Đoàn thanh tra về những vấn đề được chỉ ra trong báo cáo kết quả thẩm định.

Tuấn Đỗ