Hiện thực hóa Luật Năng lượng nguyên tử 2025: Triển khai Nghị định 316/2025/NĐ-CP của Chính phủ về Nhà máy điện hạt nhân và Lò phản ứng nghiên cứu

          Nghị định 316/2025/NĐ-CP được ban hành nhằm chi tiết hóa các quy định của Luật Năng lượng nguyên tử 2025, bao trùm toàn bộ "vòng đời" của nhà máy điện hạt nhân (NMĐHN) và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu

        1. Khung pháp lý toàn diện cho vòng đời dự án hạt nhân

           Nghị định 316/2025/NĐ-CP được ban hành nhằm chi tiết hóa các quy định của Luật Năng lượng nguyên tử 2025, bao trùm toàn bộ "vòng đời" của nhà máy điện hạt nhân (NMĐHN) và lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu (LPƯNC). Các giai đoạn được điều chỉnh chặt chẽ bao gồm:

           Khảo sát, đánh giá và phê duyệt địa điểm.

• Thiết kế, xây dựng và cấp phép xây dựng.

• Vận hành thử và vận hành chính thức.

• Chấm dứt hoạt động và tháo dỡ.

           Đáng chú ý, Nghị định cũng dành riêng một chương để quy định về NMĐHN sử dụng công nghệ lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR), một xu hướng công nghệ tiên tiến trên thế giới hiện nay.

          2. Ưu tiên hàng đầu cho An toàn và An ninh

           Nghị định xác lập nguyên tắc "Bảo vệ theo chiều sâu" là xương sống trong thiết kế và vận hành.

• Nhiều lớp bảo vệ: Việc áp dụng nhiều cấp độ bảo vệ độc lập nhằm ngăn ngừa sự cố và giảm thiểu hậu quả. Một cấp độ thất bại không được làm ảnh hưởng đến sự an toàn tổng thể.

  Hệ thống quản lý chất lượng: Chủ đầu tư và tổ chức vận hành phải thiết lập hệ thống quản lý chất lượng nghiêm ngặt, trong đó "văn hóa an toàn" phải được đặt lên hàng đầu.

  An ninh hạt nhân: Thiết kế hệ thống bảo vệ thực thể phải tính đến các biện pháp ngăn ngừa xâm nhập, phá hoại và đặc biệt là nguy cơ tấn công mạng đối với hệ thống điều khiển kỹ thuật số.

          3. Giám sát nghiêm ngặt và Công khai minh bạch

          Một điểm mới quan trọng của Nghị định là cơ chế giám sát và thông tin đại chúng:

• Hệ thống giám sát trực tuyến: Các NMĐHN phải duy trì hệ thống dữ liệu truyền liên tục về cơ quan an toàn hạt nhân quốc gia để cảnh báo và phân tích từ xa.

  Thẩm định đa ngành: Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì thẩm định an toàn với sự phối hợp của các bộ ngành liên quan thông qua Hội đồng thẩm định liên ngành.

  Giám sát cộng đồng: Nhân dân nơi đặt dự án có quyền tham gia giám sát thông qua Ban giám sát cộng đồng. Tổ chức vận hành có trách nhiệm đối thoại với nhân dân địa phương ít nhất 02 lần/năm để tạo sự đồng thuận và minh bạch.

         4. Phân định rõ trách nhiệm thực thi

           Nghị định quy định rõ vai trò của từng cơ quan:

• Bộ Khoa học và Công nghệ: Chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng kế hoạch thông tin, tuyên truyền và tổ chức thẩm định, giám sát an toàn.

  Bộ Công Thương: Thông tin về quy hoạch phát triển và chính sách hỗ trợ điện hạt nhân.

  Ủy ban nhân dân cấp tỉnh: Phối hợp bảo vệ hành lang an toàn, thực hiện di dân, sơ tán khi cần thiết và trực tiếp đối thoại với cộng đồng dân cư.

           Nghị định số 316/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Việc triển khai nghiêm túc Nghị định này không chỉ bảo đảm sự phát triển bền vững của ngành năng lượng nguyên tử mà còn khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, an toàn và có trách nhiệm trước cộng đồng quốc tế.