Luật cư trú 2020 chính thức có
hiệu lực từ ngày 01/7/2021 với rất nhiều điểm mới về việc đăng ký thường trú, tạm trú, thay đổi nơi đăng ký
thường trú, tạm trú. Đây là đạo luật rất quan trọng, bảo đảm tốt hơn nữa quyền
tự do cư trú của công dân; tăng cường quản lý cư trú, quản lý dân cư, góp phần
tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về an ninh, trật tự
trong tình hình mới; giảm thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến đăng ký, quản
lý cư trú và đổi mới phương thức quản lý cư trú.
Theo luật cư trú mới, thêm nhiều trường hợp công dân
bị xóa đăng ký thường trú, bao gồm:
1. Chết; có quyết định của Tòa án tuyên
bố mất tích hoặc đã chết.
2. Ra nước ngoài để định cư.
3. Đã có
quyết định hủy bỏ đăng ký thường trú do việc thực hiện đăng ký thường trú không
đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng và điều kiện theo quy định của Luật Cư
trú.
4. Vắng mặt liên tục tại nơi thường trú
từ 12 tháng trở lên mà không đăng ký tạm trú tại chỗ ở khác hoặc không khai báo
tạm vắng, trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài nhưng không phải để định cư
hoặc trường hợp đang chấp hành án phạt tù, chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở
giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo
dưỡng.
5. Đã được cơ quan có thẩm quyền cho
thôi quốc tịch Việt Nam, tước quốc tịch Việt Nam, hủy bỏ quyết định cho nhập
quốc tịch Việt Nam.
6. Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở
do thuê, mượn, ở nhờ nhưng đã chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ mà sau 12 tháng
kể từ ngày chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ vẫn chưa đăng ký thường trú tại chỗ
ở mới.
7. Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở
hợp pháp nhưng sau đó quyền sở hữu chỗ ở đó đã chuyển cho người khác mà sau 12
tháng kể từ ngày chuyển quyền sở hữu vẫn chưa đăng ký thường trú tại chỗ ở mới,
trừ trường hợp được chủ sở hữu mới đồng ý tiếp tục cho thuê, cho mượn, cho ở
nhờ và cho đăng ký thường trú tại chỗ ở đó.
8. Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở
do thuê, mượn, ở nhờ nhưng đã chấm dứt việc thuê, mượn, ở nhờ và không được
người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý cho giữ đăng ký thường trú tại chỗ ở
đó; người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở thuộc quyền sở hữu của mình nhưng đã
chuyển quyền sở hữu chỗ ở cho người khác và không được chủ sở hữu mới đồng ý
cho giữ đăng ký thường trú tại chỗ ở đó.
9. Người đã đăng ký thường trú tại chỗ ở
đã bị phá dỡ, tịch thu theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc
tại phương tiện đã bị xóa đăng ký phương tiện theo quy định của pháp luật.
Trong khi đó, Luật Cư trú 2006 chỉ quy
định 5 trường hợp bị xóa đăng ký thường trú gồm: Chết, bị Tòa án tuyên bố là
mất tích hoặc đã chết; Được tuyển dụng vào Quân đội nhân dân, Công an nhân dân
ở tập trung trong doanh trại; Đã có quyết định hủy đăng ký thường trú quy định
tại Điều 37 của Luật này; Ra nước ngoài để định cư; Đã đăng ký thường trú ở nơi
cư trú mới; trong trường hợp này, cơ quan đã làm thủ tục đăng ký thường trú cho
công dân ở nơi cư trú mới có trách nhiệm thông báo ngay cho cơ quan đã cấp giấy
chuyển hộ khẩu để xóa đăng ký thường trú ở nơi cư trú cũ.
Luật
cư trú 2020 quy định, công dân đến sinh sống tại chỗ ở hợp pháp ngoài
phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đã đăng ký thường trú để lao động, học tập
hoặc vì mục đích khác từ 30 ngày trở lên thì phải thực hiện đăng ký tạm trú.
Thời hạn tạm trú tối đa là 2 năm và có thể tiếp tục gia hạn nhiều lần. Công dân
thay đổi chổ ở ngoài nơi đã đăng ký tạm trú có trách nhiệm thực hiện đăng ký
tạm trú mới.
Luật Cư trú năm 2020 cũng quy định rất
chặt chẽ về việc công dân có trách nhiệm khai báo tạm vắng, cụ thể: đi khỏi
phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đang cư trú từ 1 ngày trở lên đối với bị
can, bị cáo đang tại ngoại; người bị kết án phạt tù nhưng chưa có quyết định
thi hành án hoặc đã có quyết định thi hành án nhưng đang tại ngoại hoặc được
hoãn chấp hành án, tạm đình chỉ chấp hành án; người bị kết án phạt tù được
hưởng án treo đang trong thời gian thử thách;
Người đang chấp hành án phạt quản chế,
cải tạo không giam giữ; người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đang
trong thời gian thử thách; đi khỏi phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đang cư
trú từ 1 ngày trở lên đối với người đang chấp hành biện pháp giáo dục tại xã,
phường, thị trấn; người phải chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt
buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng nhưng đang
được hoãn chấp hành hoặc tạm đình chỉ chấp hành;
Người bị quản lý trong thời gian làm thủ
tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa
vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng; đi khỏi phạm vi đơn
vị hành chính cấp huyện nơi đang cư trú từ 3 tháng liên tục trở lên đối với
người trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự hoặc người đang phải thực hiện
các nghĩa vụ khác đối với Nhà nước theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền;
Đi khỏi phạm vi đơn vị hành chính cấp xã
nơi thường trú từ 12 tháng liên tục trở lên đối với người không thuộc trường
hợp quy định tại các điểm trên, trừ trường hợp đã đăng ký tạm trú tại nơi ở mới
hoặc đã xuất cảnh ra nước ngoài. Trường hợp người chưa thành niên thì người
thực hiện khai báo là cha, mẹ hoặc người giám hộ.
Như vậy theo Luật Cư trú 2020 có hiệu
lực từ 01/7/2021, người
dân sẽ bị xóa đăng ký thường trú nếu vắng mặt liên tục tại nơi thường trú từ 12
tháng trở lên mà không đăng ký tạm trú tại chỗ ở khác hoặc không khai báo tạm vắng.
Cao Thanh Loan - Phòng Nghiệp vụ 2